Amerika Merkez Bankası’nın (FED) Çarşamba günü gerçekleştireceği para politikası toplantısı öncesinde geçmiş zamanda yaşanan gelişmeleri hatırlamak ve bunları değerlendirmek önemli olacak. Çünkü, uzun zamandır sıkılaştırıcı para politikaları uygulayan FED’in bu toplantı ile birlikte sıkılaştırma adımlarına son vermesi bekleniyor.
FED’in para politikası kararlarında geçmişi hatırlayacak olursak;
-2019 yılı Covid-19 pandemisi öncesinde ABD’de faiz oranı %2.5 düzeyindeydi.
-FED, Temmuz 2019 toplantısında kontrollü bir şekilde gevşetici para politikası uygulayarak faizleri kademeli bir şekilde indiriyordu.
-Mart 2020’de Covid-19’un pandemi haline gelmesi ile birlikte FED, 3 Mart 2020’de olağanüstü toplanarak faizleri 125 baz puan düşürdü ve politika faizini %0.25’e indirdi.
-Pandeminin yarattığı ekonomik problemlerin ve gevşetilmiş para politikası bir araya geldiğinde 2021 yılının başlarında güçlü bir enflasyon dalgasını açığa çıkarmıştı.
-2021 yılı başında %1.4 olan manşet enflasyon oranı, 2022 yılının Haziran ayına gelindiğinde zirve olan %9.1 oranına kadar yükselmişti.
-Yaşanılan enflasyonist baskılar sonucunda FED, Mart 2022 toplantısında politika faizini %0.25’den %0.50 düzeyine çıkartarak sıkılaştırıcı patikanın ilk adımını atmıştı.
-Mart 2022 toplantısıyla başlayan sıkılaştırma serüveni adım adım devam etti ve Temmuz 2023 toplantısına gelindiğinde faiz oranı %5.5 düzeyine kadar çıkmıştı.
-FED, Temmuz 2023 toplantısı ile birlikte para politikasının gecikmeli etkilerini göz önünde bulundurarak beklemeye geçti.
-Böylelikle faizler Temmuz 2023 toplantısından bu yana sabit tutuldu.
(FED - Faiz Oranı)
ABD’de 2021 yılının başında başlayan enflasyon dalgası Haziran 2022’ye gelindiğinde manşet enflasyonu %9.1 seviyesine kadar getirmişti. Enflasyon bu seviyedeyken FED bir yandan faizleri artırmaya devam etti. Temmuz 2023’te faizler %5.5 zirvesine ulaştığında, enflasyon %3.2 oranına kadar geriledi. Bu noktadan sonra faizler sabit kalırken bir yandan da enflasyonda inişli çıkışlı bir döneme girildi
(ABD – Yıllık Manşet Enflasyon)
ABD’de çekirdek enflasyon, manşet enflasyona göre daha yumuşak bir iniş gerçekleştirdi. Eylül 2022’de %6.6 düzeyinde olan yıllık çekirdek enflasyon, en son veriye gelindiğinde %3.2 düzeyine kadar geriledi.
(ABD – Yıllık Çekirdek Enflasyon)
Haziran 2024’e gelindiğinde aylık manşet enflasyon %0.1 oranında geriledi. Bu gerileme en son Mayıs 2020’de yaşanmıştı. Uzun aradan sonra aylık enflasyonda yaşanan bu gerileme, faiz indirimi için zamanın gelmiş olabileceği hakkında düşüncelere yol açtı.
(ABD – Aylık Manşet Enflasyon)
Aylık manşet enflasyondaki gerilemeden sonra açıklanan tarım dışı istihdam verisinin Temmuz ayında 89.000 ile beklentilerin oldukça altında gerçekleşmesi, aynı zamanda işsizlik oranının %4.1’den %4.3’e yükselmesi ABD’de resesyon endişelerine yol açtı.
İş gücündeki zayıflama piyasalarda faiz indirimi için zamanın geldiğine dair beklentiler oluşturdu.
Ardından FED, Ağustos ayı toplantısında faizleri sabit tutma kararı aldı. Ancak, yayımlanan toplantı tutanaklarında iş gücündeki zayıflamaya değinerek faiz indirimi için zeminin oluştuğu belirtildi.
Bu noktadan sonra artık faizin sabit bırakılması değil, 50 baz puan mı? Yoksa 25 baz puan mı? İndirim gerektiği tartışılmaya başlanmıştı. Öte yandan FED Başkanı Powell’ın açıklamaları merak ediliyordu.
Ağustos toplantısından birkaç gün sonra gerçekleştirilen Jackson Hole Sempozyumu’nda konuşan FED Başkanı Powell, enflasyonun %2 hedefine doğru ilerlediğine dair güvenin arttığını, fiyat istikrarını sağlayabilmek için faiz indirimi zamanının geldiğini açık bir şekilde belirtti. Ek olarak istihdam piyasasındaki soğumaya karşılık sert bir iniş yapmaya gerek olmadığını söyledi.
Powell’ın bu açıklamaları ile birlikte piyasa istediği cevabı aldı. Bu noktadan sonra faiz indiriminin ne oranda yapılacağı konusunda piyasa beklentileri yarışmaya başladı.
Ağustos ayına ait tarım dışı istihdam verisinin 142.000 olarak beklentilerin biraz altında açıklanması, yine Ağustos ayında yıllık enflasyon verilerinde manşet enflasyonun %2.9’dan %2.5’e gerilemesi, çekirdek enflasyonun ise %3.2 oranında sabit kalması, piyasaları faiz indirimi büyüklüğü konusunda ikilemde bıraktı.
Toplantı haftasına giriş yaparken “CME FED Watch” göstergesinde piyasalar 50 baz puanlık indirimi %52 ihtimal ile fiyatlarken, 25 baz puanlık indirim %48 ihtimal ile fiyatlanıyor.
(CME FED Watch – Piyasa Faiz Kararı Beklentisi)
10 Yıllık ABD tahvil getirilerini incelediğimizde, Covid pandemisi ile birlikte piyasa belirsizlikleri ve ekonomik daralma nedeniyle tahvil getirileri büyük ölçüde düşmüştü. 2019’un Ekim ayında %3.214 seviyelerine çıkan getiriler, 2020’nin Temmuz ayına gelindiğinde %0.526 seviyesine kadar düşmüştü.
FED’in gevşetici para politikaları uygulaması tahvil getirilerinin bir müddet düşük seviyelerde kalmasına yardımcı oldu.
Enflasyonun hızla yükselmesinin yanı sıra FED’in faiz artırımlarına başlaması bağlı olarak devlet tahvili getirilerinde de yükselişler yaşanmıştı. Ek olarak jeopolitik riskler, küresel olaylar ve ekonomik belirsizlikler tahvil getirilerinde dalgalanmalara neden olmuştu. 2023 yılının Ekim ayına gelindiğinde %4.924 ile tahvil getirilerinde zirve görüldü.
Günümüze gelindiğinde ABD’de enflasyonun git gide düşmesi tahvil getirilerini %3.657 seviyelerine kadar çekti
(ABD 10 Yıllık Devlet Tahvili Getirileri)
Geçmişe dair bu hatırlatmaların ardından genel bir değerlendirmede bulunursak;
Temmuz ayına ait tarım dışı istihdam verisinin oldukça zayıf gelmesi ve işsizliğin artması resesyon ihtimallerini doğurdu. Ancak, son veriler yine beklenti altında kalsa da aşırı zayıf gelmedi. Bu da iş gücü piyasası için kalıcı bir zayıflık olmadığı anlamına gelebilir.
Öte yandan son enflasyon verilerinde manşet enflasyonun %2.9’dan %2.5’e gerilemesi, FED’in faiz indirimine başlaması için yeterli görünebilir. Ancak, manşet enflasyondaki bu sert düşüşün bir kısmı enerji fiyatlarındaki düşüşten kaynaklanıyor. Çekirdek enflasyonun %3.2 oranında sabit kalması bir yandan enflasyonist ortamın hala var olduğu anlamına gelebilir.
FED’in bu hafta gerçekleştireceği toplantıda faiz indirimine gideceği çok net. Yaklaşık 1 yıldır faizlerin sabit tutulduğunu varsayarsak, FED ilk adımı 25 baz puanlık kesinti yönünde değerlendirmesi daha muhtemel olabilir.
FED’in yapacağı kesinti sonrasında vereceği mesaj çok büyük ihtimalle, sıkılaştırmanın gerekli noktaya ulaştığı, bundan sonra gerekli zamanlarda ve gerekli miktarlarda indirimlerin devam edeceği yönünde olabilir.
Aynı zamanda FED verileri takip edeceğini ve verilere bağlı kalacağını da vurgulayacaktır. Bir sonraki toplantıda indirim gelip gelmeyeceği tamamen iş gücü ve enflasyon verilerine bağlı olacaktır.
Bu toplantı itibariyle FED üyelerinin güncellenmiş faiz beklenti grafiği (dot plot) paylaşılacak ve gelecek için fikir edinmemize katkı sağlayacaktır.
