Amerika Merkez Bankası’nın (FED) Çarşamba günü gerçekleştireceği para politikası toplantısı öncesinde geçmiş zamanda yaşanan gelişmeleri hatırlamak ve bunları değerlendirmek önemli olacak. Çünkü, uzun zamandır sıkılaştırıcı para politikaları uygulayan FED’in bu toplantı ile birlikte sıkılaştırma adımlarına son vermesi bekleniyor.

FED’in para politikası kararlarında geçmişi hatırlayacak olursak;
-2019 yılı Covid-19 pandemisi öncesinde ABD’de faiz oranı %2.5 düzeyindeydi.
-FED, Temmuz 2019 toplantısında kontrollü bir şekilde gevşetici para politikası uygulayarak faizleri kademeli bir şekilde indiriyordu.
-Mart 2020’de Covid-19’un pandemi haline gelmesi ile birlikte FED, 3 Mart 2020’de olağanüstü toplanarak faizleri 125 baz puan düşürdü ve politika faizini %0.25’e indirdi.
-Pandeminin yarattığı ekonomik problemlerin ve gevşetilmiş para politikası bir araya geldiğinde 2021 yılının başlarında güçlü bir enflasyon dalgasını açığa çıkarmıştı.

-2021 yılı başında %1.4 olan manşet enflasyon oranı, 2022 yılının Haziran ayına gelindiğinde zirve olan %9.1 oranına kadar yükselmişti.
-Yaşanılan enflasyonist baskılar sonucunda FED, Mart 2022 toplantısında politika faizini %0.25’den %0.50 düzeyine çıkartarak sıkılaştırıcı patikanın ilk adımını atmıştı.
-Mart 2022 toplantısıyla başlayan sıkılaştırma serüveni adım adım devam etti ve Temmuz 2023 toplantısına gelindiğinde faiz oranı %5.5 düzeyine kadar çıkmıştı.
-FED, Temmuz 2023 toplantısı ile birlikte para politikasının gecikmeli etkilerini göz önünde bulundurarak beklemeye geçti.
-Böylelikle faizler Temmuz 2023 toplantısından bu yana sabit tutuldu.


(FED - Faiz Oranı)

ABD’de 2021 yılının başında başlayan enflasyon dalgası Haziran 2022’ye gelindiğinde manşet enflasyonu %9.1 seviyesine kadar getirmişti. Enflasyon bu seviyedeyken FED bir yandan faizleri artırmaya devam etti. Temmuz 2023’te faizler %5.5 zirvesine ulaştığında, enflasyon %3.2 oranına kadar geriledi. Bu noktadan sonra faizler sabit kalırken bir yandan da enflasyonda inişli çıkışlı bir döneme girildi


(ABD – Yıllık Manşet Enflasyon)

ABD’de çekirdek enflasyon, manşet enflasyona göre daha yumuşak bir iniş gerçekleştirdi. Eylül 2022’de %6.6 düzeyinde olan yıllık çekirdek enflasyon, en son veriye gelindiğinde %3.2 düzeyine kadar geriledi.

(ABD – Yıllık Çekirdek Enflasyon)

Haziran 2024’e gelindiğinde aylık manşet enflasyon %0.1 oranında geriledi. Bu gerileme en son Mayıs 2020’de yaşanmıştı. Uzun aradan sonra aylık enflasyonda yaşanan bu gerileme, faiz indirimi için zamanın gelmiş olabileceği hakkında düşüncelere yol açtı.


(ABD – Aylık Manşet Enflasyon)

Aylık manşet enflasyondaki gerilemeden sonra açıklanan tarım dışı istihdam verisinin Temmuz ayında 89.000 ile beklentilerin oldukça altında gerçekleşmesi, aynı zamanda işsizlik oranının %4.1’den %4.3’e yükselmesi ABD’de resesyon endişelerine yol açtı.

İş gücündeki zayıflama piyasalarda faiz indirimi için zamanın geldiğine dair beklentiler oluşturdu.

Ardından FED, Ağustos ayı toplantısında faizleri sabit tutma kararı aldı. Ancak, yayımlanan toplantı tutanaklarında iş gücündeki zayıflamaya değinerek faiz indirimi için zeminin oluştuğu belirtildi.

Bu noktadan sonra artık faizin sabit bırakılması değil, 50 baz puan mı? Yoksa 25 baz puan mı? İndirim gerektiği tartışılmaya başlanmıştı. Öte yandan FED Başkanı Powell’ın açıklamaları merak ediliyordu.

Ağustos toplantısından birkaç gün sonra gerçekleştirilen Jackson Hole Sempozyumu’nda konuşan FED Başkanı Powell, enflasyonun %2 hedefine doğru ilerlediğine dair güvenin arttığını, fiyat istikrarını sağlayabilmek için faiz indirimi zamanının geldiğini açık bir şekilde belirtti. Ek olarak istihdam piyasasındaki soğumaya karşılık sert bir iniş yapmaya gerek olmadığını söyledi.

Powell’ın bu açıklamaları ile birlikte piyasa istediği cevabı aldı. Bu noktadan sonra faiz indiriminin ne oranda yapılacağı konusunda piyasa beklentileri yarışmaya başladı.

Ağustos ayına ait tarım dışı istihdam verisinin 142.000 olarak beklentilerin biraz altında açıklanması, yine Ağustos ayında yıllık enflasyon verilerinde manşet enflasyonun %2.9’dan %2.5’e gerilemesi, çekirdek enflasyonun ise %3.2 oranında sabit kalması, piyasaları faiz indirimi büyüklüğü konusunda ikilemde bıraktı.

Toplantı haftasına giriş yaparken “CME FED Watch” göstergesinde piyasalar 50 baz puanlık indirimi %52 ihtimal ile fiyatlarken, 25 baz puanlık indirim %48 ihtimal ile fiyatlanıyor.



(CME FED Watch – Piyasa Faiz Kararı Beklentisi)

10 Yıllık ABD tahvil getirilerini incelediğimizde, Covid pandemisi ile birlikte piyasa belirsizlikleri ve ekonomik daralma nedeniyle tahvil getirileri büyük ölçüde düşmüştü. 2019’un Ekim ayında %3.214 seviyelerine çıkan getiriler, 2020’nin Temmuz ayına gelindiğinde %0.526 seviyesine kadar düşmüştü.

FED’in gevşetici para politikaları uygulaması tahvil getirilerinin bir müddet düşük seviyelerde kalmasına yardımcı oldu.

Enflasyonun hızla yükselmesinin yanı sıra FED’in faiz artırımlarına başlaması bağlı olarak devlet tahvili getirilerinde de yükselişler yaşanmıştı. Ek olarak jeopolitik riskler, küresel olaylar ve ekonomik belirsizlikler tahvil getirilerinde dalgalanmalara neden olmuştu. 2023 yılının Ekim ayına gelindiğinde %4.924 ile tahvil getirilerinde zirve görüldü.

Günümüze gelindiğinde ABD’de enflasyonun git gide düşmesi tahvil getirilerini %3.657 seviyelerine kadar çekti


(ABD 10 Yıllık Devlet Tahvili Getirileri)

Geçmişe dair bu hatırlatmaların ardından genel bir değerlendirmede bulunursak;

Temmuz ayına ait tarım dışı istihdam verisinin oldukça zayıf gelmesi ve işsizliğin artması resesyon ihtimallerini doğurdu. Ancak, son veriler yine beklenti altında kalsa da aşırı zayıf gelmedi. Bu da iş gücü piyasası için kalıcı bir zayıflık olmadığı anlamına gelebilir.

Öte yandan son enflasyon verilerinde manşet enflasyonun %2.9’dan %2.5’e gerilemesi, FED’in faiz indirimine başlaması için yeterli görünebilir. Ancak, manşet enflasyondaki bu sert düşüşün bir kısmı enerji fiyatlarındaki düşüşten kaynaklanıyor. Çekirdek enflasyonun %3.2 oranında sabit kalması bir yandan enflasyonist ortamın hala var olduğu anlamına gelebilir.

FED’in bu hafta gerçekleştireceği toplantıda faiz indirimine gideceği çok net. Yaklaşık 1 yıldır faizlerin sabit tutulduğunu varsayarsak, FED ilk adımı 25 baz puanlık kesinti yönünde değerlendirmesi daha muhtemel olabilir.

FED’in yapacağı kesinti sonrasında vereceği mesaj çok büyük ihtimalle, sıkılaştırmanın gerekli noktaya ulaştığı, bundan sonra gerekli zamanlarda ve gerekli miktarlarda indirimlerin devam edeceği yönünde olabilir.

Aynı zamanda FED verileri takip edeceğini ve verilere bağlı kalacağını da vurgulayacaktır. Bir sonraki toplantıda indirim gelip gelmeyeceği tamamen iş gücü ve enflasyon verilerine bağlı olacaktır.

Bu toplantı itibariyle FED üyelerinin güncellenmiş faiz beklenti grafiği (dot plot) paylaşılacak ve gelecek için fikir edinmemize katkı sağlayacaktır.

Geçen hafta 2685 seviyesinden rekor tazeleyen sarı metal, Fed’in faiz indiriminin getirdiği olumlu piyasa sonrası 6. kez rekor kırmıştı. Ancak, haftanın son işlem gününde yukarı yönlü hareket kısıtlı kalarak bir nevi kar satışı denilebilecek durumla 2643 seviyelerine kadar geriledi. Haftayı 2658 seviyesinden kapatan altın, haftaya pozitif bir açılış yapmasına rağmen satış baskısının devam ettiğini gösteriyor.

Şu an 2655 seviyelerinde bulunan sarı metal için, Powell'ın bugün saat 20.00'de yapacağı konuşmada Fed'in Kasım ayı için faiz kararına dair vereceği sinyaller, piyasalarda oynaklık yaratabilir.

Düşüşün devamı durumunda ilk destek bölgesi 2640 seviyesidir. Tekrardan yükselişe geçilmesi durumunda ise 2675 önemli bir direnç olarak kabul edilebilir.

Destekler: 2640 – 2620 – 2590

Dirençler: 2675 – 2700 – 2740

*Çin'den gelen İmalat Dışı PMI verisi 50,4 beklentisine karşın 50,0 olarak açıklanarak bir önceki dönemin ve beklentinin altında gerçekleşerek büyüme ve daralma sınırında kalmış durumda.

*Çin'den gelen İmalat PMI verisi 49,4 beklentisine karşın 49,8 olarak açıklanarak bir önceki dönemin ve beklentinin üzerinde gerçekleşerek 50 seviyesine yaklaştı.

*Japonya'da sanayi üretimi Ağustos ayında %3,3 oranında daralarak beklentilerin oldukça altında kaldı. Bu, sanayi sektöründe üretimde önemli bir yavaşlama olduğunu gösteriyor.

-Eylül ayı için sanayi üretiminin %2,0 oranında artması bekleniyor. Bu, bir toparlanma sinyali verse de beklentilerin hafif altında kalabilir.

-Ekim ayı için yapılan tahminler, sanayi üretiminde %6,1 oranında güçlü bir artış olacağı yönünde, bu da ekonomide bir toparlanmanın öngörüldüğüne işaret ediyor.

-Perakende satışlar yıllık bazda %2,8 oranında arttı ve beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Bu, Japonya’daki tüketici harcamalarının sağlıklı olduğunu gösteriyor.

*USDJPY paritesi geçtiğimiz haftanın son işlem günü siyasi haberler ile 146.49 seviyelerine kadar yükselip kapanışını düşüşle 142.25 seviyesinden gerçekleştirdi. Parite bugün ilk işlem saatlerinde hafif düşüşün ardından 142.00 seviyelerinden işlem görmeye devam ediyor.

*Brent ve Ham petrol haftanın ilk saatlerinde satış baskısıyla açılışının ardından şuan hafif yükselişle işlem görüyor.

*Küresel piyasada gözler Powell'in bugün saat 20.00'deki konuşmasında ve yarınki istihdam verilerinde.

*İngiltere ekonomisi ikinci çeyrekte %0.6 büyüme beklentisine karşılık %0.5 büyüdü. Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %0.9 büyüme beklentisine karşılık %0.7 büyüme kaydedildi.

*İngiltere’de cari işlemler hesabı ikinci çeyrekte -32.5 milyar pound açık vermesi beklenirken -28.4 milyar pound açık verdi.

*Almanya’da açıklanan öncü enflasyon verilerinde, aylık bazlı azalış veya artış yaşanmazken, yıllık bazda %1.7 artış beklentisine karşılık %1.6 artış kaydedildi. Bir önceki verilerde aylık %0.1 azalış, yıllık %1.9 artış kaydedilmişti.

*Avrupa Merkez Bankası Başkanı Lagarde, Avrupa Parlamentosu’nda şu açıklamalarda bulundu:

-Enflasyon 4. çeyrekte geçici olarak hızlanabilir.

-Son gelişmeler enflasyonun hedefe zamanında döneceğine olan güvenimizi güçlendiriyor.

-İstihdam artışı 2. çeyrekte sadece %0,2'ye yavaşladı ve son göstergeler önümüzdeki çeyreklerde daha fazla yavaşlamaya işaret ediyor.

-İşgücü piyasası dirençliliğini koruyor

-Toparlanmanın zaman içinde güçlenmesini bekliyoruz.

-İleriye baktığımızda, bazı anket göstergelerinin bastırılmış seviyesi toparlanmanın ters rüzgarlarla karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

*FED Başkanı Powell’ın bu akşam saat 20:55’de konuşma yapması bekleniyor.

*İsrail Savunma Bakanı, savaşın bir sonraki aşamasının yakında başlayacağı açıklaması ile muhtemel bir kara saldırı sinyali vermişti. Ardından gece saatlerinde, İsrail ordusu Güney Lübnan'ın sınır bölgesindeki Hizbullah hedeflerine yönelik sınırlı, yerel ve hedefli saldırılara başladığını bildirdi.

*Fed Başkanı Bostic; İşgücü piyasasının zayıflığını sürdürmesi durumunda tekrardan 50 baz puanlık bir indirime açık olduğunu söyledi.

-Enflasyonla birlikte düzenli bir gevşeme için başlangıç durumları söz konusu ve yavaşlamanın devam etmesi ve iş piyasasının tutunması bekleniyor.

*18 Eylül FOMC basın toplantısından bu yana ilk defa konuşan Powell; Politikanın zamanla nötr duruma geçeceğini söyledi.

-Riskler iki taraflı, kararlar toplantı tarafından alınacak.
-ABD ekonomisi sağlam bir durumda; onu orada tutmak için araçlarımızı kullanmayı amaçlıyoruz.
-İşsizlikte ağrılı bir artış olmadan fiyat istikrarını sağlama yönünde iyi bir ilerleme sağladık.
-Yeni kiracılar için kira büyüme oranı düşük kaldığı sürece konut hizmetleri enflasyonu düşmeye devam edecek.
-Enflasyondaki düşüş geniş bir tabandadır, son veriler %2'ye kalıcı bir dönüşe doğru ilerlemeyi gösteriyor.
-Meslektaşlarım ve ben enflasyonun %2'ye doğru sürdürülebilir yolda olduğuna daha fazla güveniyoruz.
-Fed faizleri hızlı bir şekilde indirmek için acele etmiyor, verilere bağlı olacak.

*Dün Powell'ın konuşmasının ardından kar satışlarıyla 2624 seviyesine gerileyen sarı metal, güne toparlanarak alıcılı bir başlangıç yaptı.

*Petrol fiyatları, OPEC+ ülkelerinden gelen arzın artmasının yanı sıra savaş kaynaklı jeopolitik sorunlar nedeniyle dalgalı ve kararsız bir seyir izliyor.
*Fiyatların haftaya yükseliş ile başlamasını jeopolitik sorunlara dayandıran bir kesim akışı mevcut ve bu mümkün olabilir.
*Ortadoğu'nun istikrarsız olduğu ve Çin'in canlandırıcı olduğu bir ortamda petrol fiyatlarına dayalı net bir yön belirlemek şu anlık mümkün değil.

*USDJPY paritesindeki Cuma günü siyasi haber akışından kaynaklı yen lehine keskin düşüşün ardından parite haftaya yükselişle başladı. Yükselişine bugün de devam eden parite, Cuma günü yaşadığı düşüşü kapatıyor.

*Japonya Eylül ayı İmalat PMI 49,7 olarak açıklandı ve 49,6 olan beklentinin hafif üzerinde gerçekleşti.
-Önceki verinin 49,8 olduğu göz önüne alındığında, imalat sektöründeki daralmanın Eylül ayında devam ettiğini ancak bir miktar yavaşladığını söyleyebiliriz.
-Bu seviye, Japon imalat sektörünün hâlâ daralma bölgesinde olduğunu gösteriyor.

*Japonya Ağustos ayı işsizlik oranı %2,6 beklentisine karşın %2,5 olarak açıklandı.

*Japonya'nın 3. çeyrek Tankan anketi verilerine göre:

-Büyük sanayilerin sermaye harcamaları %10,6 ile beklentilerin altında kaldı
-Küçük sanayilerde ise sermaye harcamaları %2,6 oranında artarak beklentileri aştı
-Tankan büyük imalat dışı endeksi 34'e yükseldi. İmalatçıların endeksi de beklentilerle uyumlu olarak 13 seviyesinde açıklandı.

*Yurt içi tarafta haftaya düşüş ile başlayan BIST 100 endeksi, günü %1,14 düşüşle 9.665,78 seviyesinden kapattı.

Geçtiğimiz hafta ardı ardına rekor seviyeleri tazeleyen sarı metal, Cuma günü başlayan düzeltme hareketleriyle birlikte haftanın ilk işlem gününde de düşüş yaşamıştı. Fed Başkanı Powell’ın açıklamalarıyla satış baskısı artarak 2634 seviyesine kadar gerileyen sarı metalde, dün jeopolitik riskler nedeniyle sert bir yükseliş görüldü. Gün içi hareketlerde 2725 direncini test eden sarı metal, günü 2663 seviyesinde tamamladı.

Bugün ilk işlem saatlerinde hafif satıcılı seyirle başlayan sarı metal 2655 seviyelerinde fiyatlanmaktadır. Yükselişin derinleşmesi ve rekor denemelerinin devam etmesi için 2620 desteği üzerinde kalıcılık sağlanması önemli olacaktır.

Destekler: 2640 – 2620 – 2590

Dirençler: 2675 – 2700 – 2720

*Dün de kapalı olan Çin borsası, Ulusal Gün Tatili nedeniyle 1-7 Ekim tarihleri arasında kapalı olacak ve 8 Ekim'de yeniden işleme açılacaktır.

*Dün, İran'dan uluslararası taraflara İran’a yönelik muhtemel bir saldırının boyutu ve zamanlaması konusunda bildirim yapılmasının ardından İran, İsrail'e füze saldırısı gerçekleştirdi.

*İsrail Savunma Kuvvetleri'nin "İran füzelerine uygun zaman ve yerde karşılık vereceğiz" açıklamaları, Orta Doğu’daki jeopolitik risklerin daha da artabileceğine işaret etmektedir.

*İsrail, İran’ın petrol tesislerine saldırabileceği konusunda uyardı.

*İran'ın İsrail'e saldırmasının ardından petrol fiyatları son bir ayın en yüksek seviyelerine yaklaştı.

*Saldırı, altın ve petrol fiyatlarında yükselişe neden olurken, ABD borsalarında özellikle Nasdaq endeksinde kayıplara yol açtı.

*Jeopolitik endişeler piyasa duyarlılığını etkilerken, ABD'nin önde gelen hisse senetleri sert düşüşlerle kapanış yaptı. Nasdaq endeksi gün içi 500 puandan fazla düşüş yaşasa da 19.975,50 seviyesinden günü kapattı.

*Dün EURUSD paritesindeki düşüş, sadece ECB’nin beklentileri düşürmesinden değil, aynı zamanda jeopolitik çekişmeler nedeniyle doların güçlenmesinden de kaynaklandı.

*Amerikan Petrol Enstitüsü (API) tarafından açıklanan haftalık ham petrol stokları, 1,458 milyon varil azaldı. Beklentiler stokların 2,100 milyon varil azalacağı yönündeydi. Geçen haftaki stok değişimi ise -4,339 milyon varil olarak gerçekleşmişti.

*Gün içinde açıklanacak Japonya Eylül Tüketici Güven Endeksi, Euro bölgesi Ağustos İşsizlik Oranı, ABD ADP Eylül Özel Sektör İstihdamı, ABD petrol verileri ve OPEC toplantısı önemli olacaktır.

*Yurt içi piyasasında BIST 100 endeksi günü sert bir düşüşle 9.351,22 seviyesinden kapattı.

-9.450 - 9.500 destek bölgesinde tutunamayan endekste, önümüzdeki ilk önemli ve güçlü destek seviyesi 9.200’dür. Düşüşlerin devamı ve 9.200 desteği üstünde kalınamaması durumunda ikinci güçlü destek bölgesi, eski tarihi zirve olan 8.700 seviyesidir.

*ABD’de tarım dışı istihdam verisinin öncüsü olan ADP tarım dışı istihdam verisi Eylül ayında 124.000 beklentisine karşılık 143.000 olarak gerçekleşti. İstihdamdaki iyileşme Cuma günü açıklanacak veride de sağlanırsa işler FED için olumlu olacaktır.

*Avrupa Merkez Bankası’ndan Guindos, büyümeye yönelik risklerin hala aşağı yönlü olduğunu ve ekonomik toparlanmanın zamanla güçleneceğini söyledi.

*Ticaret Bakanlığının açıkladığı verilere göre, Eylül ayında geçen yılın aynı ayına göre; ihracat %1,8 oranında azalışla 22.7 milyar dolar, ithalat %1,4 oranında azalışla 27.13 milyar dolar oldu.

*Euro Bölgesi’nde işsizlik oranı %6.4 oranında sabit kaldı.

*Euro Bölgesi’nde Ağustos ayına ait üretici enflasyonu bir önceki aya göre %0.4 artış beklentisine karşılık %0.6 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %2.4 azalış beklentisine karşı %2.3 azaldı.

*Geçtiğimiz hafta TCMB’nin toplam rezervleri %0.64 artışla 157.39 milyar dolar oldu. Toplam rezerv içerisinde altın rezervleri %2.06 artışla 63.57 milyar dolar olurken, döviz rezervleri %0.30 düşüşle 93.82 milyar dolar oldu.

*Yabancı yatırımcıların portföy değişimleri geçtiğimiz hafta hisse senetleri için 206.2 milyon dolar artarken, kesin alımlı DİBS’lerde 443.9 milyon dolar azalış gerçekleşti.

*Türkiye’de tüketici enflasyonu Eylül ayında bir önceki aya göre %2,97 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %49,38 arttı.

*Türkiye’de üretici enflasyonu Eylül ayında bir önceki aya göre %1,37 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %33,09 arttı.

*Japonya hizmet PMI endeksi Eylül ayında 0.6 puanlık düşüşle 53.1 oldu. Veri pozitif bölgede zayıfladı.

*Avustralya hizmet PMI endeksi Eylül ayında 2.0 puanlık düşüşle 50.5 oldu. Veri pozitif bölgede zayıfladı.

*Almanya hizmet PMI endeksi Eylül ayında 0.6 puanlık düşüşle 50.6 oldu. Veri pozitif bölgede zayıfladı.

*Euro Bölgesi hizmet PMI endeksi Eylül ayında 0.5 puanlık düşüşle 51.4 oldu. Veri pozitif bölgede zayıfladı.

*İngiltere hizmet PMI endeksi Eylül ayında 1.3 puanlık düşüşle 52.4 oldu. Veri pozitif bölgede zayıfladı.

Artan jeopolitik riskler yükselişleri tetiklerken, dolar endeksinin güç kazanması aşağı yönlü fiyatlamaları tetikliyor. Bu durum sebebiyle sarı metal volatil fiyatlamalarla yatay bir görünüm elde etti.

Güne 2658 seviyesinde giriş yapan sarı metal anlık fiyatlamalarda 2644 desteğini test ediyor. Bu desteğin aşağı yönlü kırılması durumunda 2624 seviyesi destek olarak takip edilebilir. Yukarı yönlü fiyatlamalarda ise 2660 seviyesi direnç olarak takip edilebilir.

Destekler: 2644 – 2624 – 2600

Dirençler: 2660 – 2680 – 2700